سایت‌های اینترنتی، کانال‌های تلگرامی، پیج های اینستاگرامی، صندوق عقب برخی خودرو‌ها یا بساط دستفروشان کنار پیاده‌رو‌ها پر شده از عطر‌هایی که قیمت‌های ارزان‌تری از مغازه‌ها و فروشگاه‌ها دارند. بساط‌شان همه جا دیده میشود و از وقتی قیمت‌های چندصدهزار تومانی عطرها به چند میلیون رسیده، تعدادشان بیشتر هم شده است. با اینکه همه می‌دانند این عطرها اصل نیست، اما بساط‌کرده‌ها، دلایل دیگری برای ارزان‌فروشی‌شان عنوان می‌کنند: «اصل بدون جعبه»، «تاریخ گذشته»، «آن‌باکس‌شده»، «تستر»، «صدمه‌دیده»، «های‌کپی درجه یک» و «استوک اروپا و آمریکا». وقتی عطر‌های ۱۵۰ هزار تومانی سه میلیون و نیم شد و عطر ۵۰۰ هزار تومانی به بالای پنج میلیون تومان رسید، بازار بساطی‌های عطر‌های تقلبی هم گرم شد و عطربازها، راهشان را از فروشگاه‌های عطرفروشی خیابان وزرا و فروشگاه‌های معروف، به پیاده‌راه‌های کنار مراکز خرید بزرگ کج کردند تا هم پول کمتری بدهند و هم خوشبو شوند. همه این‌ها در حالی است که هیچ‌یک از این عطرها مورد تأیید کارشناسان حوزه‌های بهداشتی و آرایشی نمیباشد.
عمده این محصولات:
به دلیل وجود روغن‌ها و اسانس‌های نامرغوب، غیر استاندارد و مواد ترکیبی زیان آور منجر به حساسیت‌های پوستی و تنفسی در افراد میشود. انجمن واردکنندگان فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی چندی پیش اعلام کرد ممنوعیت واردات لوازم آرایشی، عطر و ادکلن باعث رشد روز افزون محصولات تقلبی و قاچاق در بازار مصرف ایران شده و سرمایه در گردش این محصولات به بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان رسیده است.
این نکته را بهرام دارایی، رئیس سازمان غذا و دارو هم تأیید می‌کند و می‌گوید:
فکر می‌کنم درصد بالایی از محصولات آرایشی و بهداشتی قاچاق است. از وقتی که سازوکار محصولات آرایشی و بهداشتی در زمینه واردات و صادرات به وزارت صمت منتقل شد، با ممنوع‌کردن واردات و با توجه به اینکه تولید داخل هم نداشتیم، اکنون نیاز داخلی از طریق قاچاق تامین میشود. ممکن است این قاچاق، فیک یا تقلبی و حتی مضر باشد. مناسب نیست که عمده محصولات این حوزه در بازار، از مسیر قاچاق وارد شود و حتما باید این روند اصلاح گردد. حالا بررسی‌ها از بساط فروش عطر‌های تقلبی نشان می‌دهد که نه‌تن‌ها عطر‌های قاچاق، که عرضه عطر و ادکلن‌های دوباره پُرشده هم در بازار افزایش پیدا کرده است. تنها یک سرچ ساده در اینترنت، فهرست قابل توجهی از خریداران شیشه‌های خالی عطر را نشان می‌دهد که قیمت‌های خوبی برای خرید آن‌ها پیشنهاد میشود.قیمت پایه حدود ۱۵۰ هزار تومان برای هر شیشه است و داشتن جعبه و بی‌خط و خش‌بودن شیشه، قیمت آن‌ها را به‌ویژه برای برند‌های خاص اروپایی و آمریکایی به بیش از یک میلیون تومان هم می‌رساند. حالا زباله‌گرد‌های شهری هم از جمع‌آوری شیشه‌های عطر خالی در سطل‌های زباله استقبال کرده‌اند و به گفته خودشان در خیابان‌های بالای شهر، این شیشه‌ها را بیشتر پیدا می‌کنند؛ شیشه‌هایی که میتوانند هر نوع آلودگی ازجمله آلودگی‌های ویروسی، قارچ‌ها، کپک‌های بسیار مضر و سرطان‌زا مثل آفلاتوکسین را داشته باشند و منجر به خطرات بسیار جدی برای مصرف‌کنندگان شوند.
در یکی از سایت‌های رسمی فروش اینترنتی کالا، آگهی «عطر بدون جعبه» با این محتوا اتشار یافت:
عطر (ادکلن) اصل با قیمتی باورنکردنی، بدون جعبه، با ضمانت مرجوعی در صورت نارضایتی مشتری. این سایت از مرجوع‌کردن کل مبلغ پرداختی در صورت نارضایتی مشتری هم خبر داده، اما در انتهای نظرات مشتریان یک نفر نوشته: «من بار‌ها با شما تماس گرفتم و درخواست مرجوع‌کردن عطر را داشتم، اما هنوز نتوانسته‌ام پولم را پس بگیرم. یک بار از عطر شما استفاده کردم و روی گردنم سوزش شدیدی داشتم.» سایت دیگری هم در تبلیغ فروش عطر‌های بدون جعبه و به‌اصطلاح استوک نوشته: «یک دسته از عطرها هستند که از خود کمپانی به‌صورت مستقیم به بازار عرضه می‌شوند، یعنی محصول پرتی (استوک) آن کمپانی هستند. به همین دلیل جعبه ندارند، اما نگرانی بابت کیفیت آن‌ها نداشته باشید.»
در حاشیه یکی از خیابان‌های غرب تهران:
صندوق عقب یکی از خودرو‌ها بالاست و تعداد زیادی از عطر و ادکلن‌های خارجی روی هم چیده شده‌اند. ظاهر شیشه‌های عطر، عجیب و غریب است؛ لب‌پر یا دارای خط و خش‌های زیاد. این فروشنده درباره شکل شیشه‌ها می‌گوید: «این عطرها در باربری آسیب دیده‌اند. واردات عطر قانونی نیست و قاچاقی وارد می‌شوند. برای راحتی کار و واردات بیشتر، جعبه‌هایشان قبل از ورود به کشور دور انداخته می‌شوند. اما نگران نباشید، کاملا اصل است.»
البته لازم به ذکر نکته دیگری در این باره هست:
این کار فقط مختص ایران نیست و در سراسر دنیا انجام میشود. مثلا در امارات، عطرها را دوباره پر و با نام استوک به ایران قاچاق می‌کنند. این شیشه‌ها را با شبیه‌ترین اسانس شیمیایی پر می‌کنند که ماندگاری دارند و مشتری متوجه فیک‌بودن‌شان نمی‌شود.
شادی مالکی، معاون هماهنگی و ارزیابی امور مناطق سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران، جداسازی شیشه‌های عطر با دیگر شیشه‌های مستعمل در مدیریت پسماند را تأیید نمی‌کندو می‌گوید:
این مسئله وجود دارد که شیشه‌های خالی عطر جمع‌آوری و از سوی متخلفان دوباره پر می‌شوند، اما در مدیریت پسماند به هیچ عنوان چنین جداسازی‌ای وجود ندارد و شیشه‌های عطر هنگام دریافت هیچ تفاوتی با سایر زباله‌های شیشه‌ای ندارند.او در پاسخ به این سؤال که زباله‌گردها، شیشه‌های عطر را جمع‌آوری و تحویل گروه‌های خاص می‌دهند و آیا شهرداری نمی‌تواند در این باره اقدامات پیشگیرانه داشته باشد، بیان می‌کند: تاکنون به این مقوله پرداخته نشده، چون تعداد آن‌ها زیاد نبوده است. شاید در کل زباله جمع‌آوری شده از یک منطقه، حدود ۱۰ شیشه عطر وجود داشته باشد و از نظر کالای پسماندی چندان قابل توجه نیست. اما با توجه به حفظ سلامت شهروندان، می‌توان بررسی و برنامه‌ریزی در این موضوع داشت تا از این فعالیت غیر مجاز جلوگیری شود.
